Beschrijving

Dit boek is niet geschreven voor degenen die voor de eerste keer naar Rome gaan. Het is juist bedoeld voor iedereen die er de bekende kerken, musea en antieke overblijfselen al heeft gezien. Voor iedereen die de drukte wat wil vermijden. Voor iederen die wil afwijken van de gebaande wegen en op zoek is naar de minder bekende schatten in de stad.

Recensie/Quote

In 2017 verraste Gerard Olthof de Rome-fans met zijn, ook in dit tijdschrift besproken, reisgids
Drie keer Rome. 25 Wandelingen langs monumenten van keizers, pausen en fascisten. Van de grondige
kennis van en vertrouwdheid met Rome waarvan de auteur in dit vlot geschreven werk blijk gaf,
getuigt ook dit nieuwe boek over Rome dat bovendien al even prettig leesbaar is als het vorige. Maar
ditmaal heeft de auteur een ander publiek op het oog. Titel en ondertitel maken duidelijk dat het niet
geschreven is voor diegenen die voor de eerste keer naar Rome gaan maar wel voor iedereen die al
tijdens vorige bezoeken de bekende kerken, musea en antieke bezienswaardigheden heeft bezichtigd.
Het is m.a.w. een Rome-reisboek voor gevorderden die van de gebaande wegen wensen af te wijken en
op zoek zijn naar de minder bekende cultuurschatten. Want Rome biedt een dergelijke rijke overvloed
aan culturele en andere bezienswaardigheden dat ook na een veertiendaags intensief bezoek aan Rome
er nog meer dan genoeg overblijft om een nieuw bezoek aan de stad te verrechtvaardigen.
Daartoe heeft Olthof in dit boek acht wandelingen die elk op een dag kunnen worden gemaakt,
uitgestippeld en gedetailleerd beschreven. Zoals in zijn eerste boek worden die wandelingen zo
beschreven dat de lezer, dankzij de nauwkeurige aanwijzingen, niet eens behoefte heeft aan een
stadsplattegrond. Ze brengen hem via minder drukke straten naar bezienswaardigheden die, mochten
zij zich een andere stad bevinden, zouden behoren tot de must see van die stad. Toch zal hij er
ternauwernood een andere toerist aantreffen (of het moest iemand zijn met ook dit boek op zak). Ook
een ervaren Rome-reiziger met al vele verblijven te Rome op zijn actief zal hier nog veel aantreffen dat
hem onbekend was en informatie vinden die voor hem, zelfs na al veel over Rome gelezen te hebben,
nieuw zal zijn.
De beschrijvingen - ook als ze uitvoerig zijn (en dat zijn ze vaak)- blijven steeds sober en to the
point. Vaak bieden ze voor de auteur een aanknopingspunt om uit te weiden over de geschiedenis van
de stad en de ontwikkeling van de bouwgeschiedenis. Over kunstenaars worden de biografische
gegevens verstrekt die tot een beter begrip van kunstwerken leidt en hun kunsthistorische waarde en
betekenis verduidelijkt.
Niet alleen de kunsthistorische aspecten komen aan bod. Ook aan de politieke, religieuze, sociale en
economische aspecten wordt, waar dit relevant is, aandacht besteed. Niet zelden vormt de beschrijving
van een bezienswaardigheid de aanleiding om uit te weiden over een interessant onderwerp. Een
voorbeeld: op de zevende wandeling komt men voorbij de resten van een hulppost (excubitorium) van
de Romeinse brandweer (cohortes vigilum). Dit biedt Olthof de gelegenheid om gedetailleerd de
organisatie en de geschiedenis van de brandbestrijding in het antieke Rome uit de doeken te doen en
uiteen te zetten hoe het er bij de bestrijding van een brand aan toe ging. Verder wordt regelmatig ook
geciteerd uit geschriften van kunstenaars of vroegere belangrijke bezoekers van Rome. Ook de
eindnoten bevatten, naast verwijzingen naar bronnen en secundaire literatuur, interessante informatie
die men zeker niet mag overslaan. Zo vernemen we in noot 14 van hoofdstuk 7 (op blz. 311) wat het
verschijnsel adipocire is en hoe dit fenomeen te verklaren is.
Op de beschrijving van de acht wandelingen volgen nog enkele appendices: een lijst van
belangrijke jaartallen (blz. 273-274), een afbeelding van pauselijke wapenschilden (blz. 275-276),
toelichting bij enkele architectuurbegrippen (blz. 277), enkele praktische gegevens over afwijkende
openingstijden en mailadressen waar moet gereserveerd worden voor een bezoek (blz. 278-280). In de
literatuuropgave (blz. 283-289) wordt ook naar de relevante websites op internet verwezen. Een
uitvoerige index in klein lettertype (blz. 290-302) vergemakkelijkt de consultatie van het werk.
Niets dan lof derhalve voor dit reisboek waarvan ook de meest ervaren Rome-reiziger nog heel wat
zal opsteken. De enkele kanttekeningen die volgen doen daaraan niet de minste afbreuk. Een eerste is
dat ik in de literatuuropgave node de namen mis van twee Nederlandstalige auteurs die als pioniers
vele Nederlanders en Vlamingen in het derde kwart van de vorige eeuw (toen een Romereis nog geen
gemeengoed was ) wegwijs hebben gemaakt in Rome en dit met een aanstekelijk enthousiasme: L. van
Egeraat (Rome. een volledige gids, Allert de Lange; vele drukken) en J.J. Timmers (Elseviergids voor
Rome en omstreken, vierde herziene druk in 1975). Voor wat de bezienswaardigheden betreft mis ik de
chiesa del Giubileo, een pareltje van moderne architectuur ontworpen door de befaamde architect
Richard Meier. Maar ik moet toegeven dat deze kerk moeilijk in een wandeling kon geïntegreerd
worden en het vanuit het centrum van Rome een heksentoer is om ze te bereiken is met het openbaar
vervoer. Een lapsus calami: (blz. 180 en index): de naam van de acteur is niet Grassmann maar
Gassman (officieel Gassmann).
Voor wie het geluk en voorrecht heeft meer dan veertien dagen (maar liefst niet aan één stuk wil
men niet bezwijken aan het Stendhalsyndroom) in Rome te kunnen vertoeven is dit boek een must.
Robert DUTHOY (Hermes)

Details